Εί το φέρον σε φέρι, φέρε και φέρου
Εί δ΄αγανακτείς, και σαυτόν λυπείς και το φέρον σε φέρει.
Αρχαίο γνωμικό
(Παλατίνη Ανθολογία 10,73).
Του Προέδρου του Νοσοκομείου
Νίκου Γ. Τσική
Τούτο το αρχαίο γνωμικό ελκύει την προσοχή πρώτα για την πλούσια και ευχάριστη παρήχηση, έπειτα για το πλήθος των δισύλλαβων λέξεών του, τρίτο και τελευταίο, αλλά και σημαντικότερο, για το περιεχόμενό του.
Εκφράζει το γνωμικό μιας βιοτικής διάστασης συμβουλή και μαρτυρεί μια νοοτροπία διπλής όψεως, από τη μία συμβιβασμού και υποταγής και από την άλλη ρεαλισμού και κατανόησης και σεβασμού και συμμόρφωσης προς το αναγκαίο.
Καθίσταται όμως και διλημματικό.
Ερωτώ βέβαια τον εαυτό μου και είμαι βέβαιος ότι και άλλοι θα ερωτούν τον εαυτό μου, εμέ:
Γιατί το επέλεξες?
Θα προτιμούσα ασφαλώς να περάσει απαρατήρητη – άρα και ανεξέταστη – η επιλογή μου, αλλά, αφού έγινε, δεν είναι πρέπον, άρα ούτε δυνατό να μείνει αναπάντητη.
Και απαντώ:
Το επέλεξα γιατί είναι ανάγκη και έχει καταντήσει να είναι ανεπίτρεπτο να μείνουμε εμείς, να μείνει το Νομικό Πρόσωπο, το οποίο εμείς εκπροσωπούμε, εκτός εποχής, εκτός συρμού, εκτός μόδας, εκτός της σημερινής ζωής, μακριά από τη σημερινή πραγματικότητα.
Και η σημερινή πραγματικότητα, ειδωλολάτρισσα και χιμαιρική καθώς είναι και καθώς ήδη τραγικά αποδεικνύεται, περιλαμβάνει μέσα στο πλήθος των ειδώλων της (της καλοπέρασης, του χρήματος και του υλικού πλούτου, της ασυδοσίας, της αλόγιστης κατανάλωσης και σπατάλης, της περιφρόνησης προς τη φύση κ.α.) περιλαμβάνει και την ευσχήμως ονομαζόμενη ενημέρωση, μια ενημέρωση, η οποία δεν τιθασεύει, δεν διδάσκει, δεν εκπαιδεύει, δεν εκλογικεύει, δεν (συμ)μορφώνει, δεν ηθικοποιεί αλλά σκοπό ομολογημένο και ολοφάνερο έχει να αυξήσει την (καταραμένη και εξοντωτική) κατανάλωση και την είδη ακόρεστη επιθυμία για κέρδος και για χλιδή και επίδειξη.
Εμείς, το Δρομοκαΐτειο, η Διοίκηση του Δρομοκαϊτείου, το συλλογικό όργανο, προχωρήσαμε αργά και συγχρόνως φροντίσαμε και θα φροντίζουμε συνεχώς να μη γίνει η παρούσα ενέργειά μας, η ενημέρωση, να μη γίνει διαφήμιση, αλλά να είναι απλή και ειλικρινής γνωστοποίηση, μια γνωστοποίηση που δεν έχει σκοπό να προσκομίσει πελάτες – εμείς πελάτες δεν (θέλουμε να) έχουμε, εμείς τους έχοντες μια ορισμένη κατηγορία αναγκών συνανθρώπους μας θέλουμε να εξυπηρετήσουμε και όχι να προσελκύσουμε.
Εμείς λυπόμαστε και συμμεριζόμαστε τον πόνο των άμεσα ή έμμεσα πασχόντων και ευχόμαστε να είναι όσο το δυνατόν λιγότεροι – και ακριβέστερα – να είναι ανύπαρκτοι. Εμείς υπάρχουμε και λειτουργούμε γιατί υπάρχουν ασθένειες και ασθενείς. Εμείς ευχόμαστε ολόψυχα κάτι το μοναδικό:
Κανένας να μη χρειάζεται τις υπηρεσίες μας.
Συγχρόνως όμως υποσχόμαστε πως θα τις προσφέρουμε ολόψυχα σε όποιον έχει την κακοτυχία να τις χρειασθεί.
ΨΗΓΜΑΤΑ
ΑΠΟ ΜΙΑ ΛΑΜΠΡΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ
Του Προέδρου του «ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟΥ»
Νίκου Γ. Τσική
Δεν μπορώ και δεν πρέπει να λησμονήσω την παρούσα περίσταση, που μου έπεσε ο δύσκολος κλήρος να γράψω δύο λόγια, δεν μπορώ και δεν πρέπει να αγνοήσω τον Ηροδότειον ορισμό της Ιστορίας, ο οποίος επί δυόμιση χιλιάδες χρόνια εξακολουθεί να ισχύει και δεν ακυρώθηκε και ακλόνητα νομοθετεί ότι του γράφοντος ιστορίαν έργο είναι να παρουσιάσει, να αφηγηθεί, να ιστορίσει «έργα μεγάλα τε και θωμαστά» (Ηροδ.Ι, προοίμιον), έργα σπουδαία και αξιοθαύμαστα:
Αισθάνομαι ότι είμαι και λογικά και ηθικά και (προπάντων) εκ των πραγμάτων υποχρεωμένος να δεχθώ και να δηλώσω ότι το ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΕΙΟ είναι έργο «μέγα τε και θωμαστόν» όχι μόνο για τη χρονική περίοδο και για τον τρόπο που εδημιουργήθη, αλλά και για τη λαμπρή διαδρομή του, για το έργο το οποίο έχει επιτελέσει και για τις ανυπολόγιστα πολύτιμες υπηρεσίες που έχει προσφέρει.
Και αισθάνομαι σιδηροδέσμιος, επειδή είμαι ανυπόφορα αναγκασμένος να κλείσω τη λαμπρή αυτή διαδρομή των 123 ετών μέσα σε δύο σελιδούλες.
«Ανάγκα» όμως και «και θεοί πείθονται». Πόσο μάλλον οι άνθρωποι.
Και αρχίζω:
Γενέθλια ημέρα του Δρομοκαϊτείου θεωρώ αυτή που αναγράφεται – και όσα την περιβάλλουν – στο παρακάτω απόσπασμα από τη Δημόσια Διαθήκη του ιδρυτή ΖΩΡΖΗ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΗ:
«Εν Χίω σήμερον τη δεκάτη τρίτη του μηνός Φεβρουαρίου του χιλιοστού οκτακοσιοστού ογδοηκοστού έτους, ημέρα Τρίτη και ώρα ογδόη προ μεσημβρίας εν τω Ελληνικώ Προξενικώ Καταστήματι, κειμένω επί της οδού Απλωταριάς της πόλεως ταύτης, ενώπιον εμού του Κωνσταντίνου Πολυμέρη, Προξένου (1) της Ελλάδος, ενταύθα εδρεύοντος, ενταύθα εκπληρούντος κατά νόμον και έργα συμβολαιογράφου….» συντάσσεται η Διαθήκη του ΖΩΡΖΗ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΟΥ ως εξής:
«Να καταθέσωσι οι εκτελεσταί της Διαθήκης μου είς την Τράπεζαν της Ελλάδος φράγκα (2) πεντακοσίας χιλιάδας προς ανέγερσιν Φρενοκομείου εις οιονδήποτε μέρος της Ελλάδος εγκρίνουσι….
Διατάσσω και διορίζω εκτελεστάς της διαθήκης μου τους ειλικρινείς φίλους μου κυρίους Ιωάννην Χωρέμην και Εμμανουήλ Χαρίλαον και τον κ. Μάρκον Ρενιέρην, Διοικητήν της Εθνικής Τραπέζης της Ελλάδος».
Με τον νόμο ΑΦΙΔ (ΦΕΚ. 114/29-5-1887, φύλλο 114, σελ. 529) εχορηγήθη άδεια συστάσεως φρενοκομείου εκ του κληροδοτήματος ΖΩΡΖΗ ΔΡΟΜΟΚΑΪΤΟΥ .
Εκτίσθησαν τέσσερα νοσηλευτικά τμήματα συνολικής δυνάμεως 110 κλινών, Γραφεία, Οικία Διευθυντού, Θυρωρείο, Μαγειρεία, Φαρμακείο, Πλυντήρια, Ιματιοθήκη, Υδροθεραπευτήριο, Στάβλος (3) κ.α. και την 1η Οκτωβρίου του 1887 άρχισε η λειτουργία του Φρενοκομείου.
Το ίδρυμα έσπευσαν να ενισχύσουν γενναία και ποικιλοτρόπως οι Μιλτιάδης Καλβοκορέσης, Ανδρέας Συγγρός και μετά τον θάνατό του η σύζυγός του Ιφιγένεια Συγγρού, ο Κ. Σεβαστόπουλος, ο Παντολέων Θεολόγης, ο Χαράλαμπος Σπηλιόπουλος, η Βιργινία Σκυλίτση και η κόρη της Έλενα, σύζυγος του Ελευθερίου Βενιζέλου, ο Ευγένιος Ευγενιάδης, ο Σοφοκλής Δάφτσιος, ο Ευάγγελος Ιερεμιάδης, οι αδελφοί Ιωάννης και Μιχαήλ Γέμελοι και πολλοί άλλοι, όλοι σχεδόν Χιώτες.
Οι εκτελεστές της Διαθήκης και όσοι σταδιακά τους διαδέχονταν, εφρόντιζαν, αμισθί πάντοτε, και κατόρθωναν πάντοτε να προσφέρει το Ίδρυμα τις εκάστοτε θεωρούμενες άριστες υπηρεσίες του, επιλέγοντας πάντοτε κορυφαίους και άριστους επιστήμονες, όπως ήταν π.χ. ο Χρ. Τσιριγώτης, ο Μιχ. Κατσαράς, ο Μιχ. Γιαννήρης, ο Γεώργιος Ζηλανάκης, κ.α.
Το Ίδρυμα απέκτησε την υπόληψη και τη φήμη που του άξιζε και σε αυτό κατέφευγαν με εμπιστοσύνη φτωχοί και πλούσιοι και εξέχοντες, όπως ο Γ. Βιζυηνός, ο ποιητής και διηγηματογράφος και δραματογράφος και κριτικός της Τέχνης Γεράσιμος Βώκος, ο όχι ασήμαντος ιστορικός της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Αρίστος Καμπάνης, ο γνωστός λογοτέχνης Μιχαήλ Μητσάκης, ο Ρώμος Φιλύρας, ο Νικόλαος Στεφάνου Δραγούμης και πολλοί άλλοι.
Δεν πρέπει να παραλείψουμε να αναφέρουμε ότι η ακαδημία Αθηνών βράβευσε το 1987 «Αργυρώ Μεταλλίω» το Δρομοκαΐτειο «δι’α επί εκατόν έτη υπέρ της θεραπείας των ψυχικώς νοσούντων επιτελεί».
Το Δρομοκαϊτειο άνοιξε την οδό και πρωτοστάτησε στην εφαρμογή των εκάστοτε σύγχρονων ψυχιατρικών τάσεων. Άκρως ενδεικτικό και αξιομνημόνευτο είναι ότι είδη το 1953 για πρώτη στην Ελλάδα εισήγαγε την εργασιοθεραπεία ως θεραπευτικό μέσο και έθεσε σε εφαρμογή ψυχοκοινωνικές θεραπευτικές μεθόδους (ψυχοθεραπείες, απασχολησιοθεραπείες, ποδοσφαιρικές συναντήσεις, θεατρικές παραστάσεις, γυμναστικές ασκήσεις κ.α.) και οι πόρτες των ψυχιατρικών τμημάτων άνοιξαν και οι περιθαλπόμενοι ελεύθεροι και εντός των ορίων των 400 περίπου στρεμμάτων της εκτάσεώς του και στο γειτονικό και φιλόξενο Χαϊδάρι.
Το κατά σειρά τελευταίο βήμα προόδου και εκσυγχρονισμού έγινε το 1997 με την ολόψυχη αποδοχή και την ευρεία εφαρμογή των προσπαθειών αποασυλοποίησης και κοινωνικοποίησης των νοσηλευομένων, τις οποίες συνεχίζει και θα συνεχίσει, γιατί το Δρομοκαΐτειο υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι τις ιδιορρυθμίες, τα συμφέροντα, τις δογματικές κοινωνικές επιδιώξεις και τους αλαζονικούς ψευτοπροοδευτισμούς.
Το Δρομοκαΐτειο διήνυσε το μακρότατο βίο του και τον διανύει και θα τον διανύει με ανθρωπιά, με σύνεση, με ανιδιοτέλεια, με βαθύτατο και αταλάντευτο συναίσθημα ευθύνης, με ανεξάντλητη ανάγκη και εκτίμηση προς τους περιθαλπομένους του, προς τον άνθρωπο, προς κάθε συνάνθρωπο, πτωχό ή πλούσιο, μορφωμένο ή αμόρφωτο, δίκαιο ή αμαρτωλό.
*******************
(1) Η Χίος και τα άλλα νησιά του Β. Αιγαίου απελευθερώθηκαν το 1912.
(2) Γαλλικά φράγκα, όχι δραχμές.
(3) Η επικοινωνία με την τότε πόλη (την Αθήνα) εγένετο με «αραμπά», συρόμενο από μουλάρι ή άλογο.
